پیشینه فرهنگی روستا
مردم این دیار مردمی با فرهنگ و شیفته علم و ادبند. سند این ادعا دبستان شهید هادوی بیهود است که در سال 1315ه.ش به نام دبستان بوذرجمهری بیهود و با تعداد دونفر پرسنل اداری ،یک مدیر آموزگار،یک خدمتگزار شروع بکار کرده است.طبق گفته ی «حاج آقای محسنی» ریاست محترم مدرسه در آن زمان به عهده ی فردی بنام آقای محمد باقر پندور وخدمتگزار آن اقای یحیی یادگار بوده است .
سال 1315 سالی است که نمایندگی اداره فرهنگ در شهرستان قاین تاسیس میشود و اداره ضمیمه مدرسه معرفت می باشد و این شهرستان در آن زمان دارای 60 نفر دانش آموز بوده و سرپرستی نمایندگی آن به عهده آقای شیخ محمد ادیب میباشد. بنابراین اگر درصد دانش آموزان آن زمان و درصد جمعیت منطقه بیهود و قاین را بررسی نمائیم به این نتیجه میرسیم که در آن زمان بیهود، از نظر فرهنگی جلوتر از قاین ویا حداقل با آن برابر بوده است. مردم به موازات یاد گرفتن علوم مدرسه ای نسبت به فراگیری قرآن نیز کوشا بودند به طوری که در مکتب خانه های قدیمی ملاهایی بودهاند که به نو اموزان قرائت قرآن می اموختنداز جمله میتوان از آقایان: 1-ملّاحسین ملّا شیخ علی 2-اخوند قصاب و همسرش 3-ملّا عباس ملّا4-حاجی اسماعیل5-ملّا محمد علی اخوند 6-ملّاسکندر اسماعیلی نام برد.این دهستان تا سال 1357از داشتن مدرسه راهنمایی محروم بوده است و شیفتگان و علاقه مندان به تحصیل علم وادب مجبور بودهاند برای ادامه تحصیل راهی شهرستانهای مجاور از جمله : قاین ، گناباد شوند. اگر چه رقم تحصیل کردگان این دیار بالاست ولی بدلیل محرومیت این منطقه چه بسا افرادی خوش ذوق و با استعدادی نیز به دلیل فقر مادی یا مشکلات جانبی دیگر نتوانستند به تحصیل خود ادامه دهند.در سال 1369 دبیرستان شهید کاوه بیهود تاسیس شد و درنتیجه تاپیر زیادی در ایجاد و ایفای فرهنگ و سواد عمومی داشت ، چراکه بعد از تاسیس دبیرستان کمتر خانواده ای وجود داشت که مدرک دیپلم را نداشته باشد.طبق سرشماری اخیر حدود 70 درصد جمعیت این دهستان را افراد باسواد تشکیل میدهند. همچنین کارکنان آموزشی این منطقه اکثرا بومی هستند.
معضلی که در زمینه آموزشی باید از آن نام برد مهاجرتهای بی رویه افرادی منطقه به شهر ها و شهرستانها از جمله تهران و مشهد میباشند و میتوان به صراحت گفت یک سوم جمعیت مهاجر در این کلان شهرها هستند
بنا‌به گفته راوی که می‌گوید آنچه از بزرگان شنیده‌ام طایفه‌هایی به نام‌های «ایماق» و «حسنی» وابسته به مغولستان در چندین مرحله به این روستا تاخته و اموال را غارت کرده وعده‌ای را نیز به اسارت برده‌اند که بدنیست به جزئیات آن اشاره نماییم و در منطقه از بیهود درگیری میشود فردی به‌نام محمد‌علی اکبرو می‌گوید «باروت‌هایمان تمام شده دشمن خبر میشود و به نیروهای بیهود حمله‌ور می‌شوند و چند نفر از مردم بیهود را به اسارت می‌برند و بعد از مدتی آنها را آزاد میکنند. که در روستای بیهود به این طایفه« ایماقها» می‌گویند به لحاظ اینکه با گروهی به‌نام ایماق جنگ کرده‌اند و در مرحله دوم درگیری این دو گروه بیهود زمانی است که این گروه وارد روستا شده و اتفاقاً در آن مجلس عروسی بوده‌است خانه داماد را شناسایی میکنند و شبانگاه (شب زفاف) عروس را اسیر کرده و به منطقه‌ای از بیهود به‌نام تنگل کربّدی می‌برند شبانگاه در آنجا منزل میکنند و صبح هنگام می‌گویند باید قربانی انجام دهیم و همین تازه عروس به اسارت گرفته شده را قربانی کرده سرش را روی سینه‌اش گذاشته و میروند.
مرحله سوم گروهی از ایماقها به روستای بیهود حمله‌ور شده و به خانه‌ای یورش می‌برند اتفاقاً در آن خانه مشغول پخت بلغور بودهاند اهالی آن خانه قبل از رسیدن ایماقها دیگ بلغور را از روی آتش برداشته و بروی برف‌های صحن حیاط می‌گذارند تا سرد شود ایماق در لحظه ورود به این خانه اهالی دیگ را رها کرده و به خانه‌هایشان پناهنده می‌شوند ایماق وقتی وارد خانه می‌شوند و می‌بینند که دیگ بلغوری روی برفها می‌جوشد تعجب میکنند سر‌اسب را برگردانده و می‌گوید در این‌جا سحر و جادو میکنند چراکه دیگ بلغوری روی برف جوش می‌خورد و این منظره باعث میشود که دشمن از این روستا متواری گردد و مجدد به این منطقه حمله نکند.
در پانصد متری شرق بیهود، مزاری وجود دارد که به عبدالغفار نامیده میشود البته نام قدیمی و مشهور آن مزار (پیر گنجشک)است.اینمزار که درمنطقه ی کشاورزی که به نام همین امامزاده معروف شده رااز نوادگان امام موسی‌بی‌جعفر (ع)میدانند.این مزار مزاریست که مردم به وجود واقعی آن معترف و معتقدند، زائران و مشتاقان در این امامزاده بخصوص روزهای جمعه به آنجا رفته و حتی‌المکان آش نظری می‌پزند و بین زائران تقسیم میکنند.آنطور که نقل میکننداین امامزاده ابتدا بصورت سنگ چیل بوده که بنا وحصاری نداشته که حدود سی سال پیش با کمک خیرین بنایی با سنگ و سیمان درست شد.عده ای نیز نقل میکنند که:{تاریخچه این مزار در کتابی قدیمی نیز به ثبت رسیده که کتاب مربوط به آن را خوانده اند}یکی ازاین افراد جناب حاج آقای محسنی فرهنگی بازنشسته است که ایشان اظهار داشتند:بنده این کتاب را دیده و خوانده ام وتاجایی که در خاطر دارم در کتاب نوشته شده بود:
)شاهزاده سیف الدین وعبدالغفار از نوادگان امام موسی ابن جعفر(ع)که از هرات بطرف خراسان آمده که آن زمان حکومت قهستان نایب الحکومه داشت که به قلعه قهستان فرار کرده و به کوه پای درّه(کوهی واقع در شرق بیهود) در آمدند ودر انجا به دست کشاورزانی که آبیاری میکردندبه شهادت میرسند.این واقعه حدوداًدر سالهای 180الی 200هجری قمری اتفاق افتاده است.)
چند سالیست که این بنای متبرک توسط ورثه ی مرحوم رحمت الله نیکنام مورد بازسازی قرار گرفته است .
به مناسبت سالروز شهادت سرور و سالار شهیدان حضر ت ابا عبد الله الحسین (ع) امسال هم مثل سالهای گذشته مراسم سوگواری در دهه اول محرم و مخصوصاً روزهای تاسوعا و عا شورا با شکوه
خاصی و با حضو ر بیش از 1?00نفر از همشهریان عزیزمان که مقیم شهر های تهران مشهد .زاهدان . نهبندان . بیرجند قاین گناباد تربت حیدریه ودیگر مناطق بودند برگزار شد.
عزادارانی که از دور دست ها تشریف آورده اند با تحمّل مشکلات زیاد زمستانی برف به ارتفاع 50 سانتی متر ودمای 27 درجه زیر صفر خودشان را به زاد گاه خویش رسانده اند تا مراسم عزاداری مولایشان حسین ابن علی (ع) را هر چه با شکوهتر بر گزار کنند و آیین پاک حسینی را حفظ کنند . عزاداران به صو رت هیئت های زنجیر زنی و سینه زنی از مسجد امام حسین (ع) ،مسجد محله ی رضوان ،مسجد پنج تن آل عبا و هیئت ابوالفضلی رضوی به سمت مسجد جامع رفتند و نوحه خوانی و مدیحه سرایی کردندو عشق خودشان را به خاندان ائمه اطهار (ع) نشان دادند. در روز عاشورا عزاداران حسینی به همین صورت درمسجد جامع گرد هم می آیند پس از مراسم عزداری و سخنرانی جناب حاج آقای نور بخش روحانی محترم بیهود وحرکت کردن به سمت مصلّی یا جایگاه نخل رفته وبعد از گرداندن نخل واقامه ی نماز ظهر به سمت گلزار شهدا واهل قبور رفته وبعد از قرائت فاتحه و زیارت عاشورا برای صرف نهارکه توسط خیرین محترم همه ساله فراهم می شود میروند.البته امسال بدلیل بارش سنگین برف نماز جماعت در مسجد جامع برگزار گردید ولی نخل گردانده شد.
از چند روز قبل هم دهیار محترم بیهود جناب آقای محمّد علی نیکنام در یک اقدام خوب وخدا پسندانه برفها را از معابر و خیابانها جمع آوری کردند تا مردم در مسیر مساجد دچار مشکل نشوند .همچنین مسافت 18 کیلو متری بیهود به جاده ی قائن- گناباد که برف سنگین 50 سانتی متری بوده است را برف روبی کرده است.با آرزوی سلامتی روزافزون برای تمامی عزیزانیکه از راه دور و نزدیک تشریف آورده و درعزای حسینی شرکت کردند.
تصاویری از مراسم عزاداری امام حسین در بیهود
مراسم نخل گردانی
نخل گردانی در بیهود
با فرا رسیدن فصل سرما ویخبندان در دهستان بیهود امسال شاهد پرندگان مهاجر زیادی هستیم . بند آبی شهید زراعتکار در کنار گلزار شهدای بیهود پذیرای این مهاجران بی پناه شده و جلوه ی زیبایی رابه ارمغان آورده است . گونه های مختلفی از این پرندگان کوچک وبزرگ نظیر: مرغابی ، اردک، مرغ ماهیخوار که روی هم تعداد آنها به 70 عدد میرسد و امید میرود تعداد آنها بیشتر هم شود.
بالاخره پس از چندین سال خشکسالی پی در پی و انتظار کشاورزان امسال در نخستین روزهای محرم برف سنگینی به ارتفاع چهل سانتی متر دهستان عزیزمان را سفید پوش کرد.گرچه مردم سختکوش این دیار با سوز و سرمای شدیدی مواجه شده اند اما شادی این موهبت الهی سرمای زمستان را از وجودشان می زداید.
و همگی شکر و سپاس خدای را بجای می اورند .
2700 نفر از اهالی دهستان بیهود در تهران زندگی میکنند.به گفته حاج قاسم زراعتکار بیش از 70درصد این افراد به شغل نانوایی و فروشندگی(مغازه یا دکه داری) مشغول میباشند .به گفته وی بیهودیهای مقیم مطمئنا از 2700 نفر بیشتر خواهندبود .
وی در آخر افزود: بیهودیهای مقیم دارای هیئت های مذهبی از جمله:مسجد رضوی واقع در نهر فیروز آباد،جواد الائمه واقع در حصام الدین کوچه میرچی15،امام رضا(ع) واقع در نظام آباد،امام جعفر صادق(ع) واقع درشوش،چهارده معصوم(ع) هم که بصورت سیار میباشدکه هیئت اصلی همان مسجد رضوی میباشد.
حدود به 100 نفر از اهالی دهستان بیهود نیز مقیم زاهدان میباشند.به گفته آقای غلامرضا ناظمی تقریباتمامی افراد مقیم این شهر کسبه و بازاری میباشند.همچنین حدود 50نفر از اهالی این دهستان ،مقیم بیرجند میباشند.
همچنین طی تحقیقاتی که دبیرمحترم آقای زارع در قاین بعمل آورده اند حدود 165 نفر از بیهودیها مقیم شهرستان قاین هستند که اکثر آنها کارمند میباشند.
بیهودیهای مقیم سرایان نیز تعداد40 نفر میباشد.
مطلب جالب دیگر اینکه بسیاری از شهر های دیگر پذیرای مهاجران بیهود شده اند از جمله: نیشابور، سبزوار،نهبندان،کرج،گناباد ،کاشمر، اصفهان، بندر عباس،شیروان، طبس،شاهرود،خضری ،نیمبلوک و... میباشند که آمار دقیقی از آنها در دست نیست و به محض دریافت آمار آن را درج خواهم کرد.
با تشکر از آقای نادر نیکنام بخاطر راهنمایی و کمکهای ایشان
توجه :
آمار دقیق اهالی مقیم مشهد مقدس را نیز درهمین پست درج خواهم کرد.
قلعه و برجهای بیهود
بدلیل وضعیت ناامنی و ضرورت موقعیت دفاعی در برابر حملات دشمنان و حضور فرمانروایان قدرتمند تعداد کثیری قلاع در ای دهستان احداث شده که به برخی از آنان اشاره می شود:
قلعه‌های بیهود در این محل دارای چندین قلعه بوده به نام‌های «قلعه خند، قلعه محله رضوان، قلعه علیشاه بزبیشه، قلعه سرچشمه گریمنج، قلعه نو.
قلعه خند
این قلعه در 3کیلومتری غرب بیهود بر فراز کوهی بلند بنام قلعه خند در ارتفاع 1700متری قلعه ای کهن بنا شده عمده مصالح قلعه از سنگ و ملات و ساروج است . ابعاد این قلعه 5/2متر برروی حصارهای قلعه دیده می شود. و در زمان اسماعیلیه ساخته شده است و در این قلعه برج دیده‌بانی و حمام نیز وجود داشته است که آثار باستانی آن هم‌اکنون باقی است.برخی قدمت این قلعه را 2500تا3000 سال تخمین زده اند.
قلعه رضوان: در محدوده سکنی‌نشین فعلی بیهود بوده است و هیچ آثاری دیگر از آن نیست.
قلعه علیشاه بزبیشه: در 9کیلومتری شمال شرقی بیهود بوده است.
قلعه نو: در محدوده جنوبی مخابرات فعلی روستا قرار داشته است. درب این قلعه از سنگ بوده است و طرز قرار گرفتن قلعه به این صورت بوده که در چهارطرف آبادی بوده است و اهالی آن در وسط قلعه هر کدام دارای خانه‌ای بودهاند و از قراین مشخص میشود که به سختی گذران زندگی می‌کرده‌اند.
راوی می‌گوید از پیروان خود شنیده‌ام که زندگی کردن در قلعه‌ها مخصوصاً در قلعه خند به سختی بوده است، به طوری که مادر و فرزندی حتی هیزم جهت پختن نان نداشته است کرباس 70گزی خود را روی آتش می‌گذارد و دو قرص نان به سختی فراهم می‌کند تا قوت لایموتی باشد برای فرزندش که برود و هیزم بیاورد.
برجهای بیهود
قلعه‌نشینان برای محافظت خود، دیده‌بان‌هایی درست کرده بودند که به آن برج می‌گفتند. برج واقع در گورسی و برج واقع در گدار تبلو برج واقع در تنگل بند بزبیشه برج محله آخوند و برج کوچه پابرجی و برج میرزاها و برج محله رضوان.
راوی می‌گوید آن چه ما از بزرگان خود شنیده‌ایم این بوده که اگر خطری متوجه روستا می‌شد دیده‌بان‌ها به وسیله روشن کردن آتش به نزدیک‌ترین برج بعدی اطلاع می‌دادند که خطری در پیش است. دیده‌بان‌ها به این کار به اصطلاح امروز، با اهالی مقیم قلعه آماده‌باش می‌داده‌اند و افراد ذی‌نفوذ هم به مردم اعلام می‌کرده‌اند که جلوی دشمن را سد کنند.
بند بیهود داخل روستا
مزار امامزاده سیف
تصویر ماهواره ای بیهود
زعفران نادر
